In aanloop naar en tijdens de stemming werd al snel duidelijk dat demissionair minister Jetten zijn wetsvoorstel om het salderen af te bouwen in de prullenbak kan gooien, omdat de 2 grootste fracties in de senaat – de BoerBurgerbeweging (BBB) met 16 zetels en GroenLinks-PvdA met 14 zetels – tegen de wet stemden.

41 tegenstemmen
Daar al bekend was dat de PVV, de Partij voor de Dieren en de SP – goed voor respectievelijk 4, 3 en 3 zetels – tegen de afbouw van het salderen zouden zijn, was direct duidelijk dat een meerderheid voor Jetten er eigenlijk nooit in zat. De 5 partijen zijn samen immers al goed voor een ruime meerderheid, want ze hebben 41 van 75 zetels in handen.

Omdat OPNL en 50PLUS afwezig waren, bleek 56 procent van de aanwezige senatoren – goed voor 42 zetels – tegen de afbouw van de salderingsregeling te zijn. Regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie – goed voor 10, 6, 5 en 3 zetels – zagen nog wel altijd brood in de afbouw, maar de steun van de FvD, SGP en Volt – alle goed voor 2 zetels – mocht voor hen niet baten.

Gat in begroting
Demissionair minister Jetten liet afgelopen weekeinde in een extra Kamerbrief nog weten dat hij geen alternatief plan had voor het geval dat de Eerste Kamer de salderingsregeling zou wegstemmen.

Dit betekent dat het nieuwe kabinet op zoek zal moeten naar financiële dekking voor het gat in de begroting van 2,8 miljard euro die het behoud van de salderingsregeling de rijksoverheid kost in de periode tot en met 2031. Bovendien bedragen de structurele kosten vanaf dat kalenderjaar 717 miljoen euro.

Overgeleverd aan energiebedrijven
Voor zonnepaneelbezitters betekent het behoud van de salderingsregeling bovendien dat zij overgeleverd zijn aan de grillen van de energiebedrijven. Toezichthouder ACM liet eerder deze maand weten dat inmiddels 9 energiebedrijven extra kosten in rekening brengen aan consumenten met zonnepanelen.

Diverse energiebedrijven hadden eerder nog aan minister Jetten aangegeven de extra kosten af te bouwen zodra de afbouw van de salderingsregeling zou starten.

Branchevereniging teleurgesteld
Branchevereniging Holland Solar reageert zwaar teleurgesteld op het besluit van de Eerste Kamer. ‘Enerzijds is er nu duidelijkheid en dat is goed nieuws, maar we kunnen de gevolgen van dit besluit voor het elektriciteitsnet niet negeren, die zijn groot’, stelt Wijnand van Hooff, algemeen directeur van Holland Solar.

De gevolgen van het besluit zijn volgens de branchevereniging groot. De salderingsregeling zorgt er immers voor dat consumenten niet gestimuleerd worden om de energie die ze zelf opwekken te gebruiken. Van Hooff legt voor dat meer dan 2,6 miljoen zonnepaneelbezitters in Nederland op dit moment gemiddeld slechts 30 tot 40 procent van de opgewekte stroom zelf gebruiken. De rest wordt teruggeleverd via het elektriciteitsnet dat daardoor op piekmomenten overbelast raakt met uitvallende omvormers als gevolg. ‘We werken er samen met de netbeheerders en het ministerie hard aan om omvormers slimmer te laten afschakelen zodat deze problemen technisch beperkt kunnen worden. Echter, dat is niet voldoende en geen structurele oplossing voor de grote hoeveelheid zonnepanelen die er nu op woningen geïnstalleerd is en die in toenemende mate last krijgt van netcongestie. Als we willen dat elk huishouden in Nederland dus van zonnepanelen kan genieten, moeten we meer mensen stimuleren om hun eigen zonnestroom zoveel mogelijk te gebruiken. De salderingsregeling gaf geen enkele prikkel voor de zonnepaneelbezitter om eigen opwek zelf te gebruiken. We gaan graag met de overheid in gesprek om te zoeken naar oplossingen voor de netcongestie op het laagspanningsnet die veroorzaakt wordt door salderen.’

Vaker negatieve prijs
Van Hooff besluit: ‘Tijdens de stemming in de Eerste Kamer werd duidelijk de wens uitgesproken voor behoud van de salderingsregeling om hiermee de lage inkomens in Nederland te stimuleren om zonnepanelen aan te schaffen. We zijn blij met de oproep om ook Nederlanders met financieel minder slagkracht te helpen met verduurzamen, maar we zien dat de salderingsregeling hier niet het goede instrument voor is. De voordelen van de salderingsregeling zijn er op dit moment enkel voor burgers die de initiële investering in zonnepanelen kunnen maken. Daarom roepen we de overheid op om te onderzoeken hoe iedereen in Nederland daadwerkelijk geholpen kan worden bij het investeren in zonnepanelen.’

Installateurskoepel: ‘Eindelijk duidelijkheid’
Ook installateurskoepel Techniek Nederland is teleurgesteld door het besluit van de Eerste Kamer, maar is tegelijkertijd blij dat er eindelijk duidelijkheid is. Voorzitter Doekle Terpstra: ‘Een geleidelijke afbouw van de salderingsregeling was wat ons betreft logischer geweest. Maar consumenten en installateurs zijn vooral gebaat bij duidelijkheid. Die is er nu.’

Terpstra stelt wel vast dat de voortzetting van de salderingsregeling de druk op het elektriciteitsnet kan vergroten: ‘De aanpak van de netcongestie is nu urgenter dan ooit. We moeten het net verzwaren en uitbreiden. Maar er zijn ook andere manieren om netcongestie tegen te gaan. We ontlasten het net ook door per gebouw het aantal zonnepanelen zo goed mogelijk af te stemmen op het eigen verbruik én door zonnestroom slimmer te gebruiken.’

Thuisbatterij stimuleren
Ook een thuisbatterij kan volgens Tersptra helpen om méér opgewekte stroom zelf te verbruiken. ‘De overheid moet nu zowel de ontwikkeling als het gebruik van thuisbatterijen gaan stimuleren. Ook een energiemanagementsysteem in de woning helpt om méér stroom zelf te verbruiken. Zo’n systeem zorgt ervoor dat apparatuur automatisch wordt ingeschakeld en de elektrische auto wordt opgeladen wanneer de zon schijnt.’